Алёна Ігнацюк і Мікола Сянкевіч – землякі. Даследчыца літаратуры, кандыдат філалагічных навук, на сённяшні час выкладчыца культуралогіі і эстэтыкі ў Палескім універсітэце (г.Пінск) – Алёна Аляксандраўна нарадзілася ў вёсцы Осаўцы. А старшы выкладчык, мовавед Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А.С.Пушкіна Мікалай Іванавіч убачыў белы свет на хутары Паянтрый поблізу вёскі Асіпавічы ў маляўнічым памежжы Берасцейска-Валынскага Палесся.

Яны – сябры Саюза беларускіх пісьменнікаў. Алёна Ігнацюк – аўтар паэтычных кніжак “Нота ля” (2000) і “Летаргія” (2006). Мікола Сянкевіч крочыць у літаратуры дзвюма сцежкамі: празаічнаю – кніжкі “Усё як было” (1997), “Хутар Паянтрый” (2002) і паэтычнаю – кніжка “Мае пракосы” (2007).

Дарэчы, 50 вершаў зборніка лірыкі ён падараваў сам сабе да 50-годдзя, а аповесць, чатыры апавяданні і 55 мініяцюр трэцяй кніжкі прозы “Незваротны шлях” – да пяцідзесяці пяці. Алёна маладзей ад Міколы на пяць гадоў.

Вытокі шчырых думак пісьменнікаў-землякоў – бязмежны, глыбінны палескі фальклор, “шчасліва знойдзены і адкрыты свету фалькларыстам А.Сержпутоўскім” (У.А.Калеснік); чысціня і краса роднай зямлі і яе насельнікаў, якія і сёння ткуць дзівосы вуснае творчасці, прасякнутай не скалечанымі канчаткова “цывілізацыяй” беларускім вясковым менталітэтам, дабром і сціпласцю палешука; узброенасць не толькі пачуццём, а і тэорыяй літаратуразнаўства.

Метафарычнасць у адлюстраванні суіснавання чалавека з прыродай, багаты свет фантазіі, мастацкае адчуванне прасторы і часу, грунтоўная эстэтычная насычанасць, філасофскае заглыбленне ў жыццёвыя калізіі вылучаюць удумную лірыку Алёны Ігнацюк.

Чалавечыя пачуцці, адчутыя шчырай душою, асэнсаваныя адметным розумам, усебаковая адукаванасць, жыццёвы вопыт, тонкі лірызм, характэрныя і прозе, і паэзіі Міколы Сянкевіча, надаюць яго творам агульнамастацкую вартасць і індывідуальны, з настаўніцкім ухілам, каларыт.

Пра светлы талент сённяшніх юбіляраў, на маю думку, яскрава сведчаць імёны тых знакамітых творцаў зямлі беларускае, хто рэкамендаваў іх у пісьменніцкую суполку: Сянкевіча – Янка Брыль, Ігнацюк – Рыгор Барадулін і Леанід Галубовіч.

Аляксей ФІЛАТАЎ

Алена ІГНАЦЮК

***

Гісторык дарыў мне найлепшую дату:

я ў восьмым стагоддзі. Няведамы год…

Калі каралева гуляла па саду,

яе сустракаў з анемонамі гот.

Знаёмы філосаф даваў мне параду:

“Табе не вярнуць каралінгавы год”.

А я каралевай гуляла па саду,

калі сустракаў мяне радасны гот.

Параіў псіхолаг давесці да ладу

мне мой тэмперамент – які, як асот…

А я каралевай гуляла па саду…

І варвар мяне засланяў ад нягод.

Палітык пытаў:”Па якому загаду,

закону ці праву…ты збегла ў той год?”

А я каралевай гуляла па саду.

Сярод каралінгаў шукала свой род.

Пластылінавыя людзі

Пластылінавых я прадчуваю людзей.

Так старанна іх лепіць якісь чарадзей?

Шлю ім свой недавер!… Бачу ярасны твар:

бы ажыў Рабесп’ер – за ідэю змагар…

Пластылінавы твар разагрэўся-спацеў…

І той  дэспат-герой іншым быць  захацеў.

Стаў збіральнікам мар – птушку мне прадае

ў пластылінавай клетцы… Яна ж не пяе?!

І мяняюцца формы… твару мяккі авал …

Хто рамантыкам быў, той цяпер маргінал?

Не вясковы пастух – не сталічны паэт …

пачынае свой рух ў пластылінавы свет.

Пластылінавы люд запаўняе двары.

Прадчуваю завеяў выццё…

Пластылінавы твар мне, вядзьмак, не дары:

не чужое – сваё пражываю жыццё.

Ліпаў квет

Ты нясі, пчала, па свеце

ў белых крылках ліпаў квет.

Ён – як сонца…

Ён – як вецер…

Ад маёй вясковай хаты –

да Мінервы

на абед.

Мае вусны ў квеце ліпы.

Ліпай пахне і душа.

Сонца злашчылася, нібы

стала вокам мураша.

А сястрыца (ў сарафане –

жоўтым, ліпкім, нібы мёд)

есць варэнікі  ў смятане.

Назірае пчолаў лёт.

Паляціць пчалой да саду.

Крылы выраслі? Вось цуд!

Ліпаў квет абсыпаў хату,

бы сабраўся ў Галівуд.

Кветкі ліпы і сястрыца,

залацістых пчолаў рой…

Праляцелі над крыніцай,

па–над сцежкай лугавой…

Праляцелі–прагудзелі.

да Мінервы на абед.

А я думаю: “З нядзелі

адцвіце ўжо ліпаў квет”.

***

Ружова- бірузовае святло

Нясуць на крылах восені надзеі…

Зноў позірк мой лістотай замяло,

бы зблытаўся сюжэт  жыццёвай дзеі.

Ужо пачаў гастролі Мінскі цырк.

Душа ў палоне слёз — тыгрыцай на арэне…

Мой твар пераўтвараецца. Ён звык —

сябе шукаць у першым дні тварэння.

Лістоту бірузовую — на сон…

Як воблака японскага мастацтва…

Збірае ў кошык здзіўлены Бусон.

А мне ў яго паэзіі застацца?

І промняў месяцовых біруза

рассыпана, як лісце, ля дарогі…

З вачэй маіх маўклівая сляза

злятае ў бірузовыя аблокі.

Мікола СЯНКЕВІЧ

З НОВАЙ КНІГІ

Заступніца

Бабуля шкадуе ўнукаў. Дзед не такі. Разгуляюцца жэўжыкі-непаседы, раскрычацца – цыкне, бровы насупіць, бывае, і папругай прыстрашыць.

І гэтым разам дурэлі, насіліся адзін за адным па хаце. Любімы кубак старога – хрась са стала і на дробныя аскепкі.

Селі малыя на ложку ў кутку, сцішыліся…

– То ж гэта я, дзеду, зусім ніякая стала, – апраўдваецца бабуля. – Выцірала стол, зачапіла пасудзіну – вось табе і маеш.

Стары незадаволена бурчыць, дакарае жонку за слепату і непаваротлівасць. А вінаватыя ўнукі праз якую хвіліну туляцца да бабулі, са слязьмі просяць прабачэння, абяцаюць слухацца заўсёды-заўсёды.

Няпростая гэта справа – народная педагогіка.

Не як нармальны…

Мімахадзь, не жадаючы таго, падслухаў размову дзвюх сябровак.

– Разумееш, – праз слёзы скардзілася адна з іх, – начальнік сёння крычаў на нас як вар’ят, а не як нармальны чалавек.

– Не перажывай. І наш гэтакі ж, – супакоіла яе другая.

Колькі жыву, не ведаю, як крычаць “нармальныя”.

Калі ён ёсць…

Партыйны работнік, у мінулым ваяўнічы атэіст, і пасля другога інсульту ўсё яшчэ намагаецца трымацца аднойчы выбранага курсу. Але не той час, не той узрост. На пахаванні суседкі-равесніцы зусім ужо па-старэчаму:

– Няхай Бог супакоіць яе душу.

І як бы апомніўшыся, схамянуўшыся, трохі нават катэгарычна:

– Калі ён ёсць.

“Купіце “Свáяк”

Для зручнасці і каб на вачах, батарэі рознакаліберных бутэлек з гарэлкай стаялі “на кáсе”. Яшчэ і як своеасаблівае выпрабаванне для таго-сяго: і не збіраўся чалавек купляць, а яно само пад рукі лезе.

Пакупнік, па-вясковаму апрануты сталага веку мужчына, пытаецца пра вядомую марку мінскага завода.

– Мяне, – тлумачыць касірцы, – пачаставалі нядаўна ў раёне. На  “хлебную”  падобна, толькі, я сказаў бы,  яшчэ мякчэй. І прысмак  нейкі асаблівы.

Касір, маладая, нічым бог не пакрыўдзіў жанчына, прафесійна-ветліва:

– Была. Толькі што разабралі. А вы вазьміце гарэлку “Свáяк”, гэта прыкладна адно і тое ж.

– А яна ў вас на сваях настоена, ці што, – абурыўся чалавек і, не надта  падбіраючы словы, даў, як кажуць філолагі, ацэнку моўнай кампетэнцыі касіра. Пасля больш  стрымана растлумачыў, што і да чаго.

Не падзякавала.  Добра хоць прамаўчала.

А нядаўна  (якраз глядзеў рэпартаж пра адкрыццё новага супермаркета) на памяць зноў прыйшоў “свáяк”.  Мала таго, ноччу  прыдалося, што я – гэта ж трэба! – пазваніў на “прамую лінію” і атрымаў хуткі адказ. Паведамлялася, што спецыялістам па продажы загадана развучыць неабходныя для працы словы па-беларуску, а вытворцам моцных напояў рэкамендавана даваць гандлёвым маркам аднаскладовыя назвы: “Кум”, “Зяць”, “Цесць”, “Сват”…

А што?.. Глядзіш, і “свáякі” перавядуцца.